Dạy trẻ cách đọc là một quá trình đào tạo đầy ý nghĩa đối với các bậc cha mẹ và cả trẻ. Cho dù ở nhà hay ở trường thì bạn có thể bắt đầu dạy trẻ cách đọc tại nhà. Cùng với các công cụ và bí quyết phù hợp, con sẽ sẵn sàng học bất cứ lúc nào.
Nội dung bài viết về các bước dạy trẻ cách đọc
Phần 1: Bắt đầu từ nhỏ
- Đọc cho con thường xuyên
Với tất cả mọi thứ, chúng ta sẽ gặp phải những khó khăn trong quá trình dạy trẻ cách đọc để đạt được thành tích nếu không tiếp cận với nó. Để con cảm thấy thích thú với việc đọc, bạn nên đọc cho con nghe thường xuyên. Nếu bạn có thể làm được, điều này nên bắt đầu khi chúng là trẻ sơ sinh và tiếp tục qua các năm học. Đọc sách ở nhiều cấp độ mà trẻ có thể đọc, biết cách đọc; khi còn nhỏ, điều này có thể giúp bạn đọc 3-4 cuốn sách một ngày.
– Với những đứa trẻ ở độ tuổi học tiểu học, bạn cần cố gắng đọc các cuốn sách ở trên mức độ đọc của chúng, nhưng có những câu chuyện thú vị, hấp dẫn để thu hút trẻ.
– Trong lúc dạy trẻ cách đọc hãy tìm kiếm các cuốn sách kết hợp các giác quan khác nhau cùng với việc đọc. Điều này giúp con tương tác khi bạn kể câu chuyện. Ví dụ, bạn có thể tìm những quyển sách có các trang tác động tới xúc giác, thính giác hay có mùi hương đi kèm để dạy trẻ cách đọc được hiệu quả hơn.
- Đặt các câu hỏi tương tác
Ngay cả trước khi cha mẹ dạy trẻ cách đọc, trẻ có thể học đọc hiểu. Khi bạn đọc to các câu chuyện cho trẻ nghe, bạn có thể hỏi các câu hỏi về các nhân vật hay cốt truyện. Đối với một đứa trẻ mới biết đi, các câu hỏi có thể là “Con có nhìn thấy con cún không?, Tên con cún là gì ý nhỉ?”. Những câu hỏi này có thể tăng lên về mức độ khó theo trình độ đọc.
– Bạn hỗ trợ dạy con các kỹ năng tư duy phản biện bằng cách đưa ra các câu hỏi mở-đóng về các câu chuyện. Điều này chỉ có khả thi cho đến khi con bạn bốn hay năm tuổi.
- Tạo ra cách tiếp cận những cuốn sách dễ dàng hơn
Trong quá trình dạy trẻ cách đọc, bạn đặt sách ở mọi nơi. Điều này không thực sự hiệu quả bởi con sẽ không thể tiếp cận chúng dễ dàng. Bạn hãy để sách ở những nơi thấp so với mặt đất và tại các vị trí vui chơi đặc biệt để con có thể kết hợp các cuốn sách với các hoạt động khác.
– Bởi vì trẻ có thể tiếp xúc và đọc các cuốn sách thường xuyên nên phải chắc chắn rằng, bạn chọn lựa các cuốn sách có các trang phù hợp, không quá tình cảm. Các cuốn sách pop-up giải trí không phải là sự lựa chọn tốt nhất cho trẻ.
– Các cuốn sách yêu thích có vẻ là sự lựa chọn hấp dẫn. Tuy nhiên, cho đến khi con đi học, tập trung vào các mục đích thiết thực của việc lưu trữ sách.
- Đưa ra ví dụ hữu ích
Bạn cần chỉ cho con biết rằng, đọc sách là điều thú vị và đáng giá. Bạn nên dành ít nhất mười phút một ngày đọc sách khi có con bên cạnh. Ngay cả khi bạn không phải là một người ham đọc sách, bạn cũng cố gắng tìm một điều gì đó để đọc – một quyển tạp chí, tờ báo hay sách nấu ăn. Chẳng bao lâu, trẻ sẽ quan tâm tới việc đọc, đơn giản đó là kết quả của những gì chúng nhìn thấy bạn làm.
– Quan tâm tới con của bạn trong vốn thời gian của bạn. Nếu bạn đang đọc một thứ gì đó thân thiện với trẻ, bạn có thể nói cho con những gì bạn đang đọc. Bạn kết hợp điều này bằng cách chỉ vào những từ trên trang để con kết nối các dòng trên trang với các âm hình thành nên từ.
- Tìm tới thư viện
Điều này có thể được thực hiện bằng hai cách: tạo ra thư viện nhỏ tại nhà bằng việc sưu tập các cuốn sách về các mức độ đọc của trẻ hay dành thời gian hàng tuần tới thư viện công cộng tại địa phương để tìm kiếm sách. Sở hữu nhiều cuốn sách (đặc biệt với trẻ lớn hơn) sẽ tạo thêm sự thích thú cho việc đọc, bổ sung thêm từ vựng vào vốn kiến thức của trẻ.
- Xây dựng các cụm từ – âm
Trước khi bạn dạy trẻ cách đọc bằng cách tiếp cận với bảng chữ cái, các âm cụ thể, bạn hãy giúp con nhận biết các dòng trên trang có liên quan trực tiếp tới các từ bạn đang nói. Khi bạn đọc to các từ đó, hãy chỉ ra các từ trên trang cùng lúc bạn nói từ đó. Điều này sẽ giúp trẻ nắm bắt các mô hình từ/dòng trên trang liên quan tới các từ bạn nói về chiều dài và âm.
- Tránh sử dụng các thẻ flash
Trong những năm gần đây, một số công ty đã quảng cáo các thẻ flash để giúp trẻ sơ sinh, trẻ mới biết đi, trẻ mẫu giáo học đọc. Tuy nhiên, những thẻ đó không dạy các kỹ năng đọc mà chỉ dạy các em kết hợp vẽ các dòng cụ thể (từ) với một hình ảnh liên quan. Nhìn chung, các thẻ đó không phải là công cụ hữu ích nhất cho việc dạy trẻ cách đọc. Bạn cần tránh xa chúng, thay thế các thẻ đó với bài học, các kỹ thuật phát triển kỹ năng được miêu tả dưới đây.
Phần 2: Dạy trẻ cách đọc từ các kỹ thuật cơ bản
- Dạy trẻ cách đọc bảng chữ cái
Khi con phát triển nhận thức về các từ, bạn có thể phân tích các từ đó thành các chữ cái. Mặc dù bài hát về bảng chữ cái là phương tiện cổ điển nhất trong việc dạy, nhưng bạn hãy cố gắng sáng tạo hơn. Bạn có thể giải thích mỗi chữ cái với tên của chúng, nhưng đừng lo lắng về việc kết hợp các âm các chữ cái.
– Bạn nên dạy trẻ cách đọc các chữ cái thường trước tiên. Trong tiếng Anh, các chữ hoa chỉ chiếm năm phần trăm trong các chữ cái. Vì vậy, bạn cần quan tâm nhiều tới các chữ cái thường. Chữ cái thường rất quan trọng trong quá trình phát triển các kỹ năng đọc.
– Bạn có thể đặt các chữ cái vào trò chơi DOH, chơi trò tung bóng (trẻ tung bóng/túi đậu vào các chữ cái cụ thể trên sàn), hay câu các chữ cái trong bồn tắm. Đây là các trò chơi tương tác khuyến khích sự phát triển trên nhiều cấp độ.
- Phát triển khả năng nhận thức ngữ âm
Một trong những bước quan trọng nhất của việc dạy đọc là kết hợp các âm với chữ cái hay cặp chữ cái. Đây là quá trình nhận thức về ngữ âm. Chúng ta có 44 âm tạo ra bởi 26 chữ cái trong bảng chữ cái. Mỗi âm được kết hợp với các chữ cái của nó tương ứng. Điều này bao gồm các âm ngắn và âm dài được tạo bởi các chữ cái độc lập, cũng như các âm đặc biệt kết hợp các chữ cái (như ‘ch’ và ‘sh’).
– Bạn nên tập trung vào chữ cái/phần/âm đơn cùng thời gian. Bạn cần tránh nhầm lẫn và xây dựng nền tảng vững chắc bằng cách thực hành với tốc độ ổn định tất cả các âm nói.
– Bạn có thể đưa ra các ví dụ thực tế với các âm nói; ví dụ, chữ cái “A” tạo ra âm “ah”, giống như bắt đầu từ “apple”. Điều này có thể biến thành trò chơi gợi ý và đoán khi bạn nói các từ dễ (như từ “apple”) và gợi ý cho trẻ chữ cái bắt đầu.
– Bạn có thể áp dụng các trò chơi tương tự những trò khi dạy trẻ cách đọc bằng bảng chữ cái. Các trò chơi này kết hợp tư duy phản biện để xác định mối tương quan về âm/chữ cái. Bạn có thể xem xét danh sách phía trên cho các ý tưởng, nhưng thay thế bằng các âm.
– Trẻ em sẽ phát triển nhận thức về ngữ âm dễ dàng hơn khi các từ được chia nhỏ thành các đơn vị nhỏ nhất. Điều này có thể được tiến hành với trò chơi vỗ tay (vỗ từng âm tiết trong mỗi từ).
- Dạy trẻ cách đọc từ các vần điệu đơn giản
Ghép vần cung cấp nhận thức ngữ âm và nhận biết các chữ cái cùng với các từ tiếng Anh cơ bản nhất. Bạn đọc các vần điệu cho con, sau đó, tạo ra danh sách các vần điệu dễ đọc như mop, top, flop, pop và cop. Con sẽ bắt đầu nhận biết các mô hình âm được tạo ra khi kết hợp các chữ cái. Trong trường hợp này, âm “o-p” được tạo ra.
- Dạy con sử dụng ngữ âm ngầm
Theo truyền thống, trẻ được dạy cách nhận biết từ ngữ dựa trên kích thước của nó, chữ cái đầu tiên và cuối cùng, âm chung. Phương pháp dạy này gọi là ngữ âm ngầm – phân tích từ mảnh lớn nhất xuống.
Tuy nhiên, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, số lượng từ vựng có thể đọc tăng đáng kể (từ 900 từ tới 30.000 từ) khi được dạy trong mô hình đối lập: phân chia mỗi từ thành các đơn vị nhỏ nhất, xây dựng chúng thành từ hoàn chỉnh – ngữ âm ngầm. Bạn cần giúp trẻ bắt đầu đọc mỗi chữ cái độc lập mà không nhìn vào từ lúc đầu.
– Bạn không được dạy trẻ cách đọc các ngữ âm ngầm cho tới khi con phát triển nhận thức ngữ âm ngầm. Nếu trẻ không thể kết hợp các âm với các chữ cái hay các cặp chữ cái nhanh nhẹn, chúng cần thực hành nhiều hơn trước khi dạy trẻ các từ hoàn chỉnh.
- Giúp trẻ thực hành giải mã
“Khi phát âm các từ, giải mã là quá trình mà trẻ đọc một từ bằng việc tạo ra các âm của mỗi chữ cái độc lập thay vì cố gắng đọc cả từ đo một lần. Đọc được chia thành hai phần chính: giải mã/đọc một từ, hiểu ý nghĩa từ đó. Bạn đừng mong đợi con nhận biết và hiểu tất cả các từ được nêu ra; tập trung vào giải mã và phát âm từng bộ phận của từ.
– Bạn không nên sử dụng toàn bộ câu chuyện hay các cuốn sách; cho con đọc danh sách các từ hay từ câu chuyện cơ bản (không tập rung vào cốt truyện). Đây là thời điểm phù hợp để sử dụng các âm điệu.
– Giải mã thật to sẽ dễ dàng cho trẻ hơn khi học nói từ. Bạn phân chia từ thành các đơn vị nhỏ cùng với vỗ tay khi cần thiết.
– Bạn không nen áp dụng cứng nhắc trong cách trẻ phát âm các âm. Điểm nhấn và các kỹ năng thính giác khiến trẻ gặp khó khăn trong việc nói hầu hết các âm theo cách đúng. Bạn cần nỗ lực. Bạn cần nhận biết rằng, học các âm chỉ là bước trung gian để học đọc, nó không phải là mục tiêu.
- Đừng lo lắng về ngữ pháp
Trẻ mẫu giáo, học sinh lớp đầu tiên có suy nghĩ đơn giản. Chúng không thể giải quyết các khái niệm phức tạp. Trước bốn tuổi, hầu hết trẻ em nói tiếng Anh đều có khả năng nắm bắt tốt ngữ pháp và khi đúng thời điểm, chúng sẽ học tất cả các quy tắc ngữ pháp. Tại thời điểm này, bạn chỉ cần tập trung vào kỹ năng cơ học của việc đọc, đó là học cách giải mã các từ mới và kết hợp chúng trong trí nhớ để thực hành lưu loát.
- Xây dựng một kho tàng các “sight word”
Dạy trẻ cách đọc bằng phương pháp “Sight word” là một thuật ngữ, là tên gọi cho các từ mà người đọc nhận ra ngay lập tức. Nhiều “sight word” là đại từ, tính từ, trạng từ, giới từ, liên từ và động từ. Những từ cụ thể trong từ vựng tiếng Anh được nói một cách thường xuyên, nhưng không tuân theo các quy tắc ngữ âm điển hình. Những từ đó dễ nhớ hơn khi là các tập hợp hình dạng hơn là các âm.
Chúng được gọi là “sight word”. Một số “sight word” bao gồm ‘she’, ‘an’, ‘said’ và ‘the’. Danh sách hoàn chỉnh các “sight word” gọi là Dolch, có thể tìm thấy trực tuyến và được chia nhỏ thành các phần.
Phần 3: Tăng mức độ khó trong quá trình dạy trẻ cách đọc
- Bắt đầu đưa ra câu chuyện hoàn chỉnh
Con bạn sẽ học ở trường trước khi chúng có thể đọc và được cung cấp các tài liệu đọc bởi giáo viên. Bạn cần dạy trẻ cách đọc toàn bộ câu chuyện bằng việc khuyến khích sử dụng ngữ âm ngầm. Khi khả năng nhận biết từ tăng lên, chúng có thể hiểu rõ hơn cốt truyện và ý nghĩa.
– Trong lúc dạy trẻ cách đọc bạn có thể cho phép trẻ nhìn vào các bức tranh. Hình ảnh và các từ liên kết với nhau là khía cạnh hữu ích trong việc xây dựng vốn từ vựng.
- Dạy trẻ cách đọc bằng cách để trẻ miêu tả câu chuyện cho bạn
Sau mỗi lần đọc, bạn hãy khuyến khích trẻ miêu tả lại những gì câu chuyện đưa ra. Bạn nên giúp các bé miêu tả chi tiết, nhưng không mong đợi một câu trả lời quá công phu. Sử dụng các con rối đại diện cho các nhân vật trong câu chuyện là cách thú vị và dễ dàng để khuyến khích trẻ miêu tả.
- Đưa ra các câu hỏi về các câu chuyện trong lúc dạy trẻ cách đọc
Tương tự như khi bạn đọc các câu chuyện cho trẻ, mỗi lần trẻ đọc, bạn nên đặt ra các câu hỏi về những gì trẻ đã đọc. Lúc đầu, trẻ có thể gặp nhiều khó khăn khi phải suy nghĩ nghiêm túc về ý nghĩa của các từ, sự phát triển của nhân vật cùng với cốt truyện (hoặc hình dạng của những thứ trong câu chuyện), nhưng sau đó, trẻ sẽ phát triển các kỹ năng cần thiết để trả lời các câu hỏi.
– Bạn cần đưa ra danh sách các câu hỏi mà con có thể đọc; khả năng đọc, hiểu các câu hỏi được đưa ra cũng quan trọng như đưa ra câu trả lời.
– Bạn nên bắt đầu với các câu hỏi trực tiếp, ví dụ như “ai là nhân vật chính trong cuốn sách?’’ thay vì các câu hỏi trừu tượng hơn như “tại sao nhân vật chính buồn bã?”
- Dạy trẻ cách đọc bằng cách kết hợp viết với đọc
Đọc là điều kiện cần thiết để viết. Con chỉ có thể phát triển toàn diện các kỹ năng đọc khi chúng được thực hành viết. Trẻ học đọc nhanh hơn và dễ dàng nếu chúng học viết cùng thời điểm. Bộ nhớ các chữ cái, nghe các âm và nhìn chúng khi viết sẽ củng cố việc học tập. Vì vậy, bạn hãy dạy con viết các chữ cái, các từ.
– Bạn sẽ nhận ra được khả năng đọc được nâng cao khi con học đánh vần bằng cách giải mã và phát âm các từ. Bạn cần bình tĩnh, dạy trẻ cách đọc từ từ, đừng mong đợi sự hoàn hảo.
- Tiếp tục đọc cho bé nghe
Khi bạn truyền cho con niềm vui đọc sách trước khi chúng biết, bạn nên tiếp tục thúc đẩy việc đọc hàng ngày. Trẻ sẽ phát triển nhận thức ngữ âm sâu sắc hơn khi chúng có thể nhìn thấy các từ khi bạn đọc, chứ không phải là cố gắng làm cả hai việc cùng một thời điểm.
- Khuyến khích bé đọc thật to
Trong quá trình dạy trẻ cách đọc, bạn sẽ có được ý tưởng mới về khả năng đọc của trẻ khi chúng đọc to. Trẻ sẽ buộc phải giảm tốc độ đọc để phát âm chính xác các từ. Bạn không nên làm đứt mạch trong khi con đang đọc, bởi vì điều này có thể gián đoạn việc truyền tải suy nghĩ và hiểu rõ những gì chúng đang đọc. Trẻ sẽ gặp khó khăn trong quá trình hiểu.
– Đọc thành tiếng không chỉ giới hạn ở các câu chuyện; bất cứ khi nào bạn có các từ, hãy khuyến khích con đọc thật to. Biển báo giao thông là ví dụ tuyệt vời về những gì mà trẻ nhìn thấy trong cuộc sống hàng ngày.
Discussion about this post